Yallah Şoför Yallah Dedirtmeyelim

ESHOT, İzmir Büyükşehir Belediyesine bağlı, müstakil bütçeli, bünyesinden TEK ve İZSU gibi iki ayrı kurum çıkarmış, halen İzmir’in toplu ulaşım ağında çalışmalara devam eden kurum. ESHOT 31.10.2012 tarihinde 2012 / 137572 no’lu ihale kayıt numarası ile “Sürücü, Teknik ve Destek Hizmetlerde Çalıştırılmak Üzere Personel Temini (3317 Kişi)” adıyla ihale gerçekleştirdi.

Yıllardır hizmet alım işi belediye şirketi İZELMAN tarafından veriliyordu. Ancak 31 Ekim tarihli ihalede İZELMAN'ın 198 milyon 428 bin TL'lik teklifine karşın, 188 milyon 858 bin TL'lik teklif veren Etkin Eğitim Organizasyon Gemi İşletmeciliği ve Turizm Ltd. şirketi ihaleyi kazandı. Kazandı kazanmasına da Etkin Ltd. Şti.’nin ortaklarının Deniz Feneri Davası'nda yargılanan, Beyaz Holding ortakları olduğu bilgisi başta olmak üzere İzelman’a bağlı şoförlerin işsiz kalabileceği iddiaları kentte tam anlamıyla kriz çıkarttı.

İhale sonrasında ortaya atılan iddialar karşısında harekete geçmek zorunda kalan şoförler de sivil kıyafetle eyleme başladılar. Gelişmeler gündemden bir türlü düşmeyince de  bir taraftan ESHOT Genel Müdürlüğü bir taraftan da Etkin Eğitim Organizasyon Gemi İşletmeciliği ve Turizm Ltd. şirketinden açıklamalar arka arkasına geldi. ESHOT’tan yapılan bir paragraflık açıklama (!) bana alelusul geçiştirilmiş izlenimi uyandırdı. İhaleyi alan şirket ise yaptığı açıklamada “ Mevcut ihale şartnamesinde İdare tarafından çalışma koşulları ve ücreti belirlenmiştir. Yüklenicinin bu koşulların dışına çıkması, artırması veya eksiltmesi mümkün değildir. Hizmet alım ihalelerinde mevcut personelin tecrübesi çok önemlidir. İzmir’i ve İzmirliyi yakından tanıyan mevcut şoförlerle çalışmak bizim en büyük avantajımız olacaktır. Biz onların mağdur olmaması için gerekli her türlü çabayı göstereceğiz… Birlikte çalışmak isteyen herkesle çalışmaya devam edeceğiz. Çalışanların bağlı bulunduğu sendika ile de problem yaşamayacağımızı düşünmüyoruz. Bizim için personelin sendikalı olmasının bir sakıncası yok.  Mevcut sendika ile uyum ve işbirliği içerisinde çalışmaya devam etmeyi planlıyoruz….” dendi.

İhalenin konusu şoförler başta olmak üzere atölye elemanlarının hizmet alımı. Halen 3417 İzelman görevlisinin yaklaşık 300 tanesi atölye çalışanı. Yani 3100 civarında şoför ile taşımacılık hizmeti verilmeye çalışılıyor. İzelman çalışanlarının tamamının sendikalı olduğu biliniyor. Son toplu iş sözleşmesine göre şoförler günde en fazla 7 saat çalışacak ve haftada 1 gün tatil yapacaklar. Haftalık çalışma süresi de 42-45 saat olarak belirlenmiş. ESHOT günde yaklaşık 1200 otobüsü sefere çıkartıyor. Sefer yoğunluğuna ve çalışma saatlerine göre bir otobüste bir gün içinde en az 2 en fazla da 3 şoför çalışıyor. Bu durumda 3100 otobüs şoförünün yaklaşık 450 tanesi haftalık izne ayrılıyor. Hasta, raporlu, mazeret izinli ve yıllık izinde olanları saymazsak günde 2650 civarında şoför kente hizmet veriyor. Düz hesapla sadece 2 şoförün çalıştığı hatlarda 2400 şoför hizmet verirken 3 şoförün görev yapması gereken hatlar ve başka işler için ise geriye 250 kadar şoför kalıyor. Özetle söz konusu ihalede belirtilen şoför sayısı kıt kanaat yetiyor. Birçok şoför her gün fazla mesai yapmak zorunda kalıyor. Yaşadıkları stres ve yoğun çalışmaya rağmen İzmir ölümlü başta olmak üzere maddi hasarlı kazalarda da diğer büyükşehirlere nazaran çok daha başarılıysa kente hizmet veren şoförlerin bir takdiri hak ettiklerini düşünüyorum.

Gelelim şirketin açıklamasına “mevcut ihale şartnamesinde … çalışma koşulları ve ücreti belirtilmiştir.” denmekte. Ben de bunun üzerine ihale şartnamesine ulaşmak istedim ve ESHOT’un ihale sayfasından söz konusu şartnameye ulaştım. Söz konusu şartnamenin 9. maddesinde teklifin birim fiyat üzerinden verileceği yazıyor. Çalışanlara ödenecek ücret açık ve net olarak yazmıyor. Kaldı ki birim fiyat üzerinden bu işi ihale alan firmanın bu parayı çalışanlara paylaştırmasını düşünmeye “saflık” bile demek çok fazla iyi niyetli bir ifade olur. Malum şirketler kar amacı güden kuruluşlardır ve ayrıca başkaca giderleri ve çalışanları da vardır. Gelelim aynı personel ile çalışmaya devam edecekleri söylemine. Bu da bana çok inandırıcı gelmedi. Halen görevli şoförler 31.12.2012 bitimine kadar İzelman’ın çalışanı. Yeni ihale alıcısı ise 01.01.2013’de işe başlayacak. Ortada bir şirket devri söz konusu olmadığına göre halen İzelman’da görevli şoförlerin işten ayrılıp Etkin Ltd. Şti. ile sözleşme imzalaması gerekiyor ki bu durumda İş Kanunu’ndan kaynaklanan haklarını alamazlar ve bu da bu ihtimali ortadan kaldırıyor. İzelman bu şoförlerin iş akitlerini sona erdirip de Etkin ile anlaşmalarının önünü açarsa tazminat ödemek zorunda kalacak ki bu hiç akılcı değil. Yine sendika cephesinden de konuya sıcak bakmadıkları eski sendika yöneticilerince bana aktarıldı. Bu sebepten şirketten yapılan açıklamalar da sadece tepkileri hafifletmek, kısaca sesi yükselenlerin “gazını almak” için yapıldığı izlenimi veriyor.

Açık ihale yapılmasıyla birlikte aradaki minik teklif farkı; İzelman’da çalışan ve sayıları 1400’e yakın yeni şoförün eskilere göre %40 daha az ücret alması ve sosyal haklardan %50 oranında az yararlandığı gerçeği; bir süre önce İzulaş’ın 800’e yakın çalışanı ile %14,34 oranında, ESHOT’un 490 civarında çalışanı ile %11,34 zam anlaşmasının sağlanması ve de en çok çalışana sahip ve adeta küçük bir ordu görünümündeki İZELMAN çalışanlarının ise sıfır (0) zama razı edilmesinin isteneceğine dair yoğun dedikodular karşısında yapılan ihale benim gibi pek çok kişinin kafasında soru işaretleri oluşmasına neden oldu.

Kafalardaki bunca soru yumağına rağmen doyurucu açıklama yapmayan ESHOT’a ve ifadelerinde çelişkiler yer alan ihale alıcısı şirket yetkililerine soruyorum. Etkin Ltd.Şti.’nin şehir içi kamu taşımacılığı bilgi ve deneyimine sahip kaç çalışanı bulunuyor? Varsa bu çalışanların deneyimi ne süre ve hangi konumdadır? Eğer dedikleri gibi İzelman çalışanları ile devam edeceklerse nasıl bir yol izlemeyi planlıyorlar ve bugüne kadar ne gibi girişimde bulunuldu? Etkin Ltd. Şti. ihaleye girme ön yeterliliğine sahip mi? 4734 sayılı Kanun’un 20. maddesinin son bendine göre istekli sayısının üçten az olması iptal sebebiyken yapılan açıklamalarda sadece Etkin ve İzelman’ın isimleri, geçmekte. İhaleye katılan ve teklif veren istekli sayısı kaçtır ve hangi firmalardır?

Umarım en kısa sürede sorularıma yeterli ve doyurucu cevaplar alabilirim zira konuyla ilgili tarafıma aktarılan bazı bilgileri ve kafalardaki şüpheleri ise ilgililerce verilecek cevaplar ve muhtemel açıklamalardan sonra burada sizlerle paylaşmaya devam edeceğim. Cevap gelmezse mi? O zaman sükut ikrardan gelir diyerek mi, cevapsız bırakmak iddiaları red anlamı taşır diyerek mi değerlendirerek bilgi ve şüpheleri sizlerle paylaşırım bilmiyorum. Ama şundan eminim ki kent halkını taşıyan emekçi şoförlerimize şarkıdaki gibi “Yallah Şoför Yallah” dedirmemek için kalemle mücadeleme devam edeceğim.