Entegrasyon Uzun Bir Yoldur

Göç Treni’nin üçüncü günü, durak Belgrad. ‘Ortadoğu’dan Balkanlara’ cümlesinin en gerçek dayanağı sıvası bir türlü bitmeyen evler, acısı geçmeyen savaş. Bir de şirinliği azalsın diye değil, yoksulluktan ‘öyle olmuş’ kirli pembe okullar.

Ömer Seyfettin’le büyümüş bir neslin evlatlarıyız; Bulgaristan sınırı da, Sırbistan toprağı da bilinçaltını gıdıklıyor. Arada küt diye giden internet de makas beklemek için fazladan durulan iki dakika da önyargıya tahvil edilince, trende panik havası: ‘Ya geri gönderirlerse?’ Olsun, sonbaharın ideolojisi yok nasılsa. Sarı her yerde sarı.

Sırp rehberimizin anlattığı üzere, 363 yıl süren Osmanlı idaresi başta ‘kardeşleşme’ getirse de, 100 yıl içinde rüzgâr tersine dönmüş, ‘siz/biz’ kavgası başlamış. Anlatılanları dikkatle dinliyoruz çünkü tren gündemi tam olarak bu; kaynaşma.

Frankfurt’ta yaşayan Saliha Gezer ‘ithal gelin’. “Ne ironik değil mi?” diyor. Türkiye’den giden gelinlere Almanya’da yaşayan Türklerin verdiği isim ‘ithal gelin’. Almanya’daki dördüncü kuşağa denk geliyor, evlenince gelip, bu belgeselin çekimi sırasında birinci kuşakla yüzleşmiş: “Dil öğrenememişler, dil öğrenecek zamanları olmamış, yalnızca çalışmışlar.

Şimdi kim onları ‘dil bilmiyorsunuz, cahilsiniz’ diye suçlayabilir?” Saliha’nın sorusu 50 yılda ortada koca bir sorun olarak duran ‘uyum sorunu’na işaret ediyor.

Bir dil kurmalı ama nasıl?
Türk ve Alman gazeteciler oturup dertleri konuşalım diyoruz. On dakikada anlaşılıyor ki, herkesin bir ‘anlaşılma’ isteği var. Almanlar ‘Türkleri aşağılıyorsunuz’ algısından rahatsız, Türkler ‘Entegre olmak için çaba göstermiyorsunuz’ suçlamasından. Eteklerdeki taşlar dökülünce, Ermeni meselesi, Kürt sorunu, jenosit, Neo-Nazizm çıkıyor.

Yolculuğun başında TBMM Başkanı Cemil Çiçek’in yaptığı “Almanya’daki PKK’lı sayısı Kandil’den fazla” açıklamasını herkes üstüne alınmış. Almanlar ‘Hükümeti suçluyor’, Türkler “Bir mesaj veriliyor” diyor.

Ortada bir gerçek var, Almanya’da çalışan Türk gazeteciler Çukurca’da yaşananların ardından başlayan kara müdahalesinin Alman basınında ‘Kürtler öldürülüyor’ diye yer almasına sinirli. İkinci sorun Türkiye’de insan haklarının durumu.

Sivil diller devlet cümleleriyle konuşmaya başlayınca özeleştiriler suçlamaya dönüşüp, Yahudi soykırımına dayanıyor. Almanlardan gelen yanıt acıtıcı: Hitler Ermeni soykırımını örnek aldı.
Her şeye rağmen konuşmaya çalışıyor insanlar, çünkü beraber yaşayacaklar, birbirlerinin bakkallarına gitmek istiyorlar, sucuk seviyorlar, döner yiyorlar, Bavyera gravyeri gibisi mi var? Hazır Sırbistan’dayken, kavganın zehri burada akıtılıyor.

İç savaşın acı ağırlığı iki tarafı yaklaştırıyor, faşizmin ne ağır bir tehdit olduğunu hatırlatıyor. Tren yolculuğunun en iyi tarafı bu belki de, uçakla üstünden geçilen acılar burada ete kemiğe büründü. NATO’nun yıktığı Savunma Bakanlığı’nın önünden geçip Tuna’yla Sava’nın buluştuğu yerde fotoğraf çektirince, gülümsüyoruz.