Uzmanların yaşlanmayı durduran ilaçları

Tıpta son yıllarda “geroprotektif” (yaşlanmayı geciktirici) adı verilen bir ilaç sınıfı ortaya çıktı. Bu ilaçlar, hücre yaşlanmasını geciktirmeyi, iltihabı azaltmayı ve metabolik dengeyi korumayı hedefliyor.Metformin, Rapamisin, NAD+ ve türevleri bu sınıfa örnek. Farelerde yaşam süresini uzattığı görülen bu moleküller, insanlarda da benzer etki yapar mı sorusu, henüz yanıt bekliyor.

ANTİ AGİNG -2-

NAD+ (Nikotinamid Adenin Dinükleotid)

NAD+ nedir?

Vücuttaki enerji metabolizması için kritik bir koenzimdir. Mitokondrilerin sağlıklı çalışmasında, DNA onarımında ve yaşlanma karşıtı enzimlerin (sirtuinlerin) aktivasyonunda rol oynar.

Yaş ilerledikçe NAD+ seviyeleri düşer, bu da hücresel fonksiyonların bozulmasına neden olur. Şöyle düşünün: NAD+ azaldığında hücreler enerjiden kopar, sistem yavaşlamaya başlar.

Ne işe yarar?

- DNA hasarının onarılmasını destekler.

- Mitokondri fonksiyonlarını artırır.

- Enflamasyonu azaltır.

- Sirtuin enzimlerini aktive eder.

- Hücresel yaşlanmayı yavaşlatabilir.

(Harvard Medical School, 2020).

Biliyor muydunuz?

2020 yılında Harvard Medical School araştırmacıları, farelere NAD+ öncülleri verildiğinde hem fiziksel dayanıklılığın hem de beyin fonksiyonlarının geliştiğini gözlemledi.

Nasıl alınır?

Doğrudan NAD+ almak etkisizdir çünkü sindirim sisteminde parçalanır. Bu yüzden öncül moleküller olan NMN (Nikotinamid Mononükleotid) veya NR (Nikotinamid Ribosid) takviyeleri tercih edilir. Bu maddeler vücutta NAD+ üretimini teşvik eder.

Risk var mı?

- Yüksek NAD+ seviyelerinin bazı tümör türlerinde kanser hücrelerini de destekleyebileceği öne sürülüyor.

- Uzun süreli etkileri insanlarda yeterince bilinmiyor.

- FDA bu molekülü gıda takviyesi olarak henüz onaylamış değil.

Uyar: “Doğal” olduğu için güvenlidir demek, bilimsel değildir. NAD+ takviyesi bile hücre bölünmesini etkileyebilir. Tümör hücreleri de NAD+’tan beslenebilir.

NMN (Nikotinamid Mononükleotid)

- NAD+ sentezini artırır.

- Enerji seviyelerini yükseltir.

- Hücre yenilenmesini ve DNA onarımını destekler.

- Mitokondri performansını artırır.

Farelerde etkisi ne oldu?

- Daha iyi dayanıklılık

- Artmış metabolik aktivite

- Beyin işlevlerinde iyileşme

Ancak bu sonuçlar henüz insanlar için net şekilde doğrulanmadı.

FDA ne dedi?

2023’te Amerikan İlaç Dairesi FDA, NMN’yi “gıda takviyesi” kategorisinden çıkardı. Nedeni: Klinik araştırmalar tamamlanmadan piyasada olması. Bu gelişme, ABD’deki birçok eczane ve takviye sitesinin NMN satışlarını durdurmasına neden oldu.

Güvenilir mi?

- Kısa vadeli çalışmalarda belirgin bir yan etki raporlanmadı.

- Ancak bazı araştırmalar, NMN’nin karaciğer üzerindeki etkileri ve kanserli hücreler üzerindeki potansiyel uyarıcı etkileri konusunda temkinli olunması gerektiğini söylüyor.

Klinik durum

NMN, Japonya’da yaşlı farelerde beyin fonksiyonlarını koruyan etkiler göstermiştir. Ancak insanlar üzerindeki sonuçlar halen izlenmektedir.

Nedir?

1957’den bu yana tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan, ucuz ve etkili bir ilaç. İnsülin direncini azaltır, kan şekerini düşürür.

 Longevity (uzun yaşam) ile ne ilgisi var?

- Diyabeti olmayan kişilerde bile yaşlanmayı yavaşlatabileceğine dair gözlemsel veriler var.

- Hatta bazı çalışmalarda, metformin kullanan diyabetli bireylerin, hiç diyabeti olmayan bireylerden daha uzun yaşadığı görüldü. (Kaynak: Barzilai, 2016)

Yan etkileri

- B12 eksikliği.

- Mide bulantısı.

- Enerji düşüklüğü.

-Uzun vadeli. kullanımda böbrek fonksiyonları izlenmeli.

Rapamisin ve diğerleri

Rapamisin: Bağışıklık baskılayıcı olarak kullanılır. Düşük dozda uzun süreli kullanımda ömrü yüzde 20’ye kadar uzattığı farelerde gösterildi. Ancak enfeksiyon riskini artırabilir.

Resveratrol: Kırmızı üzümde bulunan antioksidan. Laboratuvar ortamında etkili olsa da, insanlar üzerindeki yararı tartışmalı. Vücutta biyoyararlanımı düşüktür.

Senolitikler: Yaşlanmış hücreleri hedef alarak yok eden yeni nesil moleküller. NAD+, metformin ve rapamisin gibi sistemik etki yerine hücresel “temizlik” sağlar. Klinik deneyler devam ediyor.

Son söz: Gerçek mi, abartı mı?

Uzun yaşam molekülleri konusunda heyecan verici gelişmeler var ama henüz hiçbiri “gençlik iksiri” değil. Bu maddeler ya hayvan deneylerinde başarılı ya da gözleme dayalı verilerle destekleniyor.

Tıbbi rehberlik olmadan kullanmak riskli olabilir. Özellikle kanser geçmişi olanlar, karaciğer/böbrek hastaları için dikkat şart.

Uzun yaşamak isterken kısa sürede sağlıktan olmamak için, mutlaka bir uzmana danışılmalı.

8 maddede yaşlanmayı yavaşlatan ilaçlar

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT), Harvard Tıp Fakültesi ve Paris Descartes Üniversitesi’nden araştırmacılar, insanlarda yaşlanma karşıtı etkiler gösteren ilaçları şöyle özetliyor. İşte o liste:

Metformin: Diyabet tedavisinde kullanılan bu ilaç, insülin direncini azaltır, yaşa bağlı metabolik bozulmaları yavaşlatabilir.

NAD+ öncüleri (ör. NMN, NR): Vücutta NAD+ seviyesini artırarak sirtuin adı verilen uzun ömür genlerini aktive eder.

GLP-1 reseptör aktivatörleri (ör. Ozempic): Diyabet tedavisinde kullanılan bu grup, insülin hassasiyetini artırırken aynı zamanda inflamasyonu azaltır.

Rapamisin: Bağışıklık sistemi düzenleyici bu ilaç, hücre büyümesini ve protein sentezini baskılayarak yaşlanma süreçlerini yavaşlatabilir.

Spermidin: Hücre içinde “otofaji” adı verilen, yaşlı protein ve mitokondrilerin geri dönüştürülmesini sağlayan süreci tetikler.

Senolitikler: Yaşlandıkça biriken “yaşlı” hücreleri (senescent cells) yok ederek, alzheimer ve kalp hastalığı gibi kronik hastalıkların önünü kesmeyi hedefler.

Probiyotikler: Bağırsaktaki faydalı bakterileri artırır, zararlı mikropları baskılar; bağışıklık sistemini ve beyin sağlığını destekler.

Antiinflamatuvarlar (ör. aspirin): Vücutta sistemik iltihabı azaltarak yaşlanmaya bağlı pek çok süreci yavaşlatabilir.

Sözcü